Eşi benzeri görülmemiş zamanlardan geçiyoruz. 2020 yılını neredeyse yarıladık ve pek çok farklı kuşaktan ve kesimden insan tek konuda hem fikir: bu sene çok zor ve farklı. Pandemi, evlere kapanma, dünyanın bir süreliğine durması, ekonomik zorluklar.. Çin’de bilgi sakladıklarına inanılan, Avrupa’da ve Amerika’da pandemi sürecini kötü yöneten siyasetçilere olan güvenin azalması. Biricik evimiz dünyamıza yaptığımız ve halı altına ittiğimiz kötülükleri farketmemiz. İnsanların daha fazla sorgulayıp araştırması ve bazı şeylere ayması. Şu son altı ayda neler olmadı ki.. En son olarak da dünyanın süper gücü denecek Amerika’daki protestolar ve beyaz çoğunluğun sistematik ırkçılığın farkına varması…
Bundan bir kaç ay önce dünyanın gidişatı hakkına fikirlerimi sorsaydınız çok karamsar bir tablo çizerdim. Özellikle son bir ayda yaşanan zorlu ve yıkıcı olaylara bakış açım çok değişti. Mevcut düzen ve inanışları yıkıp kusursuz olmasa da daha yeni ve iyi bir duruma geçeceğiz gibi hissediyorum. Umutluyum. Değişim sürecinde eminim ki maddi manevi büyük kayıplar olacak. Gene de umutluyum.
Çevremde ve sosyal medyada konuşulan konulara ve paylaşılan içeriklere baktıkça iyi hissediyorum. Büyük şirketlerle – politikacıların fazla yakın ilişkileri, çeşitli yasaların günümüz koşullarında geçerliliği, çevre bilinci, hayvan hakları bilinci, aşırı tüketimin mutluluk değil felaket getireceği, ırkçılığın ne kadar saçma bir şey olduğu, et ve et ürünleri tüketimimizin dünyaya ve sağlığımıza etkileri, zor zamanlarda çevremizdekilere ve kendi kabilemize maddi manevi destek olmak vb vb…
Özetle büyük çoğunluk olarak anladık ki Çin’deki bir yarasa ve Amerika’da haksız yere öldürülen masum bir adam.. hepimiz biriz. Hiç bir farkımız yok. Her birimizin mutluluğu – huzuru veya çektiği acı dünyayı dönüyor dolaşıyor ve hepimizi etkiliyor. O zaman gelin birlikte kendi hayat sınırlarımızda deneyimleyemediğimiz farklı insanların hikayelerine ve hayatlarına misafir olalım. Amerika’da siyahi olmak nasıldır? Başarılı ve ünlü bir papaz cinsiyet değiştirirse onun için hayat nasıldır? Herkesin hakkında sabit ve klişe fikirlere sahip olduğu Çinli biri olmak nasıldır? Zorla seks işçisi olarak çalıştırılmak nasıldır? Tarikatta büyümüş biri olmak nasıldır?… Kendi Hayatlatımızdan Çok Farklı Bakış Açıları Kazanmak İçin TED Konuşmaları Önerileri listeme başlıyoruuz.
1)Irklara Özel Adaletsizliğin Ana Sebeplerine İnelim – Megan Ming Francis
Bundan tam beş sene önce, 2015’te Amerika’da siyahi olmak ve başta polisle olmak üzere karşılaşılan önyargılar üzerine harika bir konuşma. Dört yıldır hiç yol katedilmemesi ve şimdiki koşullara cuk otruyor olması da tüyler ürpertici. Konuşmayı yapan Megan’ın profesör olması, dersler vermesi ve doğal yeteneğinden gelen çok harika bir sahne hakimiyeti var. Anlattığı hikaye içinde kaybolup gitim ve konuşmanın sonuna nasıl geldik anlamadım.
2016 yılında Will Smith’in dediği gibi “Irkçılık yeni bir şey değil. Şimdi video olarak kayıt edilmeye başlandı!”
2) Hem Erkek Hem De Kadın Olarak Yaşadım ve İşte Öğrendiklerim – Paula Stone Williams
Paul olarak doğup tam 61 yıl sonra cinsiyet değiştireren Paula’nın hikayesi gerçekten de çok farklı. Her iki cinsiyeti de deneyimlemesi sayesinde çok çok ilginç ve vurucu gözlemleri var. Bu arada Paula cinsiyet değiştirmeye karar verdiğinde din adamlığı yani papazlık yapıyordu!
Çok küçük yaştan beri yanlış takımda doğduğum biliyordum ama toplumun beklentisine uygun yaşadım diye açıklaması gerçekten çok dokunaklı. Çevresi, iş arkadaşları, ailesi ve yabancıların tepkilerini çok tarafsız ve espirili bir dille anlatıyor. Din adamıyken cinsiyet değiştirmek nasıldır ve 60 yıl erkek olarak yaşadıktan sonra kadın olmak nasıldır sorularının cevapları çok değerli. Kesinlikle izleyiniz.
3)Ben Bildiğiniz Aşyalı Klişesi Değilim – Canwen Xu
Kendilerinden -siyahilerdeki gibi- korkulup nefret beslenmemesine karşın en fazla ırkçılığa uğrayan topukluluklardan biri Asyalılar. Bir kere hepsini Çinli veya Japon algılayanlar var, fiziksel özelliklerini ayırt edemeyip “çekik” diye genelleyenler.. Çocuklarının sürekli ders çalışan robotlar olduğu algısı var. Yetişkinleri ucuz iş gücü olarak genelleme merakı var. İngilizcede dilleri dönmeyen kelimeler üzerinden dalga geçenler var.. Var da var. Hep bir genelleme, klişeleştirilmeye maruz kalıyorlar.
Daha onsekiz yaşındaki gencecik Canwen Xu’nun bu klişeler üzerinden konuşması çok etkileyici. Amerika’da büyümüş bir Çinli olarak toplumun ona davranışından, kendi değerleri ve normlarından harika örnekler veriyor. Kısa ve enerjik bu konuşmadan bir şeyler öğrenmek ve dünyanın Asyalıları nasıl gördüğünü sorgulamak garanti.
4)Uzun Yıllar Seks İşçiliğine Zorladım. Gözlerimizin Önünde Saklanan Genelevler – Casandra Diamond
İzlerken çok rahatsız eden, tüylerinizi diken diken edecek bir konuşma. Genç kadın ve erkeklerin (eveeet erkelerin de) seks işçiliğine zorlama hikayeleri üzerine pek çok konuşma var. Casandra’nınkini seçip paylaşma nedenim başına gelenlerin bir üçüncü dünya ülkesinde değil medeniyetin göbeği Kanada’da olması. Kanada diyorum! Toronto yahu!
Çoğumuzun bayıldığı Justin Trudeau’nun siyasi lideri olduğu ülke! Ve tüm olan bitenin “masaj ve holistik tedavi merkezi” adı altında yasal şekilde işlemesi. Polisinden, belediyesine, siyasetçisine herkesin her şeyi bilip göz yumması.. Gerçekten çok aydınlatıcı ve gözünüzü açan bir konuşma.
Zorunlu seks işçiliği sorunu ve boyutları konusunda biraz daha eğitmek isterseniz şu efsanevi konuşmayı izlemenizi öneririm.
5)Tarikatta Büyüdüm.. Hem Cennetti Hem de Cehennem – Lilia Tarawa
Son durak olarak dünyanın bir ucuna Yeni Zelanda’ya bağlanıyoruz. Gerçekten de bizim bildiğimizden çok farklı bir hayat karşımızda: doğayla iç içe yaşayan Hristiyan bir tarikat ve hayatının ilk 18 yılını orada geçiren Lilia.
Hikayesini kronolojik olarak anlatan Lilia’nın peşinden göklere uçup sonra yerin en dibine çakılmak garanti. Hem de defalarca! Spoiler vermemek için bu konuşma hakkında fazla detay veremiyorum. Ama mutlaka izleyin diyorum!
Şimdi söz sizde. Önerdiğim TED konuşmalarından hangileri ilginizi çekti? Hangilerini kesin izlersiniz? Ve daha da önemlisi an itibari ile içinden geçtiğimiz zamanlar hakkında neler hissediyorsunuz? Herkesi mutlaka yoruma bekliyorum.
…Dahası Var
ps: İlgilenenler için önceden hazırladığım 4 adet TED konuşması listesi daha var.
i)Cehaletimizi döve döve azaltacak TED konuşmaları – evrenin oluşumu, 11 adet boyut ve boyutun kanıtlanması, sicim teorisi (string teori) ve simülasyon teorisi gibi ağır konularda anlaşılır ve keyifli, cehalet-savar videolar listesi.. tık tık
ii)Sosyal medya örgütlense Berlin Duvarı yıkılır mı? – sosyal medya “toplumsal değişimi” ne ölçüde tetikler? Başarılı olur mu? üzerine videolar listesi.. tık tık
iii) 5 Dakikadan Kısa İzlenesi TED Konuşmaları listemi izlemek için tık tık.
iv) İçinizi ve Kafanızı Açacak Ortaya Karışık TED Konuşmaları listemi izlemek için tık tık.