Hayatı ve İşleri Düzene Koymak İçin Basit & Zor & İşe Yarar Öneri: Beş Saniye Kuralı

Eylül ayı başlarında bir gün öğle yemeğinde bilgisayara karşı nohut köftemi kemirerek youtube’da amaçsızca geziniyordum. Hani yemek yerken eşlik edecek iyi video ararsınız da asla bulamasınız ve videolar arasında geze geze yemek biter ya. Tam da öyle bir durumdaydım. Yemek bitti ama azıcık ilgimi çeken bir fikirden bahsedilen bir video buldum: 5 saniye kuralı.

“Bir yiyecek yere düşünce 5 saniye içinde yerden alıp üflersek yiyebiliriz” kuralı değil bahsettiğim. Benim de adını duyunca aklıma ilk o gelmişti. Tamamen iş bitirme, yapılacaklar listesindeki şeyleri süründürmeme üzerine bir kural. 5 saniye kuralı ve uygulaması çok basit: Bir hedef (iş) için aklınıza düşer düşmez hemen 5 saniye içinde harekete geçiyorsunuz. Bunu yaparken de (ertelememek ve bahaneler üretmemek için) sanki uzaya füze fırlatır gibi 5-4-3-2-1 diye geriye sayıyoruz. Geri sayma bitince de hiç düşünmeden, itiraz etmeden yallah o iş neyse girişiyoruz. Birine kısa bir e-posta yazmak olur, ertelediğimiz bir telefon görüşmesi olur, yapılacaklar listemizde bekleyen kallavi bir iş olur, çamaşırları yıkamak gibi ufak bir şey olur.. bilemem.. örnekler sonsuz.

Kuralı bulan ve hakkında kitap yazıp tüm dünyaya farklı mecralar üzerinden anlatan kişi Mel Robbins. Kendisi kuralı bulduğunda 41 yaşında, üç çocuklu ve kolunu kaldıracak enerjisi olmayan bir kadın olduğunu söylüyor. Aile girişimleri battıktan sonra depresyona girip çıkış yolunu alkolde aradığı bir dönem içerisinden geçiyor. İcra vb tatsız işlerle uğraşırken (ya da onları görmezden gelmeye çalışırken) bir gece vakti TV’de uzaya fırlatılan füzeleri görüp 5-4-3-2-1 diye geri sayımından çok etkilenmiş.

Ben de bu füzeler gibi kendimi işlere fırlatmalıyım ve hayatımı çekip çevirmeliyim demiş. Bu ufacık ilham sayesinde sabahları erken kalmaya başlamış. Evet ilk başta sadece bu kadarını yapmış! Alarmı erken bir saate kurmuş ve çalınca kendi kendisine 5-4-3-2-1 KALK! deyip kalkmış. Bu hedefi gün be gün başardıkça özgüveni artmış. Evi çekip çevirmeye, alkolden uzak durmaya ve yeni gelir kaynakları yaratmaya çalışacak gücü bulmuş. Sonrasında da yeni bir iş kurup finansal anlamda düzlüğe ve artıya çıkmış. Kitabı ve konuşmaları milyonlara ulaşmış ve bugün baya başarılı biri. Tüm bu geldiği yolu sadece ve sadece 5 saniye kuralına bağlıyor ve üzerine basa basa özel, süper yetenekli veya ileri zekalı biri olmadığını söylüyor. Kabul edin ilginizi çekti…Haydi gelin 5 saniye kuralı üzerinde biraz daha detaylı konuşalım.

5 Saniye Kuralı Nedir? Neden Çalışır?

Bu kuralın çalışma nedenini nörolojik olarak şöyle açıklıyor: insan beyni evrimsel olarak tereddüt etmeyi tehlike olarak algılıyor. Yani aklımıza yapılacak (ve yapmamız bizim için faydalı ama zahmetli) bir iş düşüyor. Canımız çekmediği, ideal koşullar olgunlaşmadığı vb vb sudan nedenlerden tereddüt ediyoruz. Taş devrinde kalan ve upgrade’leri alamayan beynimiz de tereddüt etmeyi tehlike olarak algılıyor ve “aman şimdi bunun başına bir iş gelir” diye hemen fikri öldürüyor ve bizi vazgeçiriyor.

Malum o zamanlarda tereddüt etmek ve bir şeyden çekinmek ciddi ciddi hayati tehlikeydi! Vahşi hayvanlara yem olabilir, klanımızdan dışlanabilir veya ölebilirdik. Ama günümüzde bir işe başlayamaz, bir maili atamaz, birini arayamaz hale geldik bu ilkel koruma mekanizması yüzünden.

5 saniye kuralı da hızlıca 5-4-3-2-1 diye geriye sayarak bu tereddütün tehlike olarak algılanması mekanizmasını hackliyor. Beyin daha tehlike midir değil midir işleyemeden kendimizi işi yaparken buluveriyoruz. Kuralın basitliği de buradan geliyor. Özetle beyni otopilottan çıkarıyor ve alışık olduğu düşünce kapılarını kırıyor. İleri değil geriye sayıyoruz çünkü erteleyici alışkanlıklarlar 5’te durmayıp 6-7-8.. diye devam ederek amacımızdan şaşabiliriz. Bir de “ben çok hızlı düşünüyorum” diyenlere 3-2-1 şeklinde 3’ten geriye saymaları öneriliyor. Şahsen bana 5 yetti. 🙂

5 Saniye Kuralı Benim Üzerimde Nasıl Çalıştı? Son 4 Haftada Neler Yaptım?

Öncelikle bu kuralı öğrenir öğrenmez yazıyı yazmak istemedim. Bir süre kendi üzerimde denemek ve rapor etmek daha doğru geldi. Dört haftadır sık sık kendi üzerimde denedim. Baştan spoiler vereyim: evet kural çalışıyor ve evet kolay değil acılı!

5 saniye kuralını şu işleri hallederken uyguladım ve benim için bir ay içinde oldukça yüklü bir iş halletme dönemi oldu.

• Annelik iznine ayrılacağım için iş yerindeki görevimi bir birinden tatlı 3-4 kişiye devrettim. Normalde bir ay boyunca sadece bunu yapar ve iş dışı zamanlarımda sadece blog yazardım.. ama işler öyle gelişmedi!
• Aylardır ertelediğim (çünkü evde yabancı biri olması hissi beni çok geriyor.. introvert kardeşlerim süper anlar) bebek doğunda yardımcı bulma işini inanılmaz hızla 3 günde sonuçlandırdım. Birinci günde bakıcı değil de temizlik – yemek konusunda yardımcı biri olması gerektiğine karar verip emin oldum. Çünkü yenidoğan bebekle %100 kendim ilgilenmek istiyorum ve insan kendini bilip ona göre davranmalı. Bakıcı alıp “vay efendim.. nasıl bebeği kucağına alırsın?” diye kavga çıkarmak en kötüsü. jhdjkfdfkj 😀 İkinci günde bir arkadaşım sayesinde çok iyi bir ajans bulup durumu anlattım. Üçüncü günde adaylarla görüşüp hiç uzatmadan enerji olarak karşılıklı en uyuştuğumuzu seçtim. Sonra kısa bir deneme yaptık ve an itibariyle hayatımıza girdiği için müteşekkirim ve evde birinin gezinmesi hiç rahatsız etmiyor. Çünkü o “biri” diil artık “Fatoş Abla”. Normalde bu süreci kafamda büyütür ve sündür de sündürürüm. Muhtemelen yardımcı olmadan doğuma giderdik ve sonrasında daha büyük stres olurdu!
• İş dışı zamanlarda yoga camiasından tanıdığım bir arkadaşımın kahve markası için shopify bazlı websitesini açtım, domain eşleme, site tasarımı, ödeme sistemi ve ürün görselleri, SEO açıklamları işlerini tamamladım. Özellikle baştan sona her şeyi ile ilgilendiğim işlere bayılıyorum bunu anladım. Siteyi açma süreçlerini adım adım belki ileride shopify dersi yaparım diye video olarak kaydettim. Ekim ayı için yapmak istediklerimden biri de bu ders. Site çiçek gibi oldu, kargo entegrasyonu da tamamlanmak üzere. Yakında sizlere tanıtırım. <3
• Psikoloji alanında hizmet veren bir sayfanın instagram için tüm günlük içeriklerini, hikayelerini, etkileşimlerini yönettim. (normalde buna başlamak için izne çıkmayı beklerdim. ama iş dışı zamanlarda yetiştirdim!)
• Hızımı alamadım bir de plastik cerrahi alanında hizmet veren bir sayfa için video ağırlıklı olmak üzere içerik üretmeye başladım. Normalde “benim bu konuda bilgim yok.. yapamam” diye çekinirdim ve zaman yaratamamaktan korkardım. Şimdiyse beynimi dinlemeden sakince saydım.. 5-4-3-2-1 ve tüm hafta sonlarımı bu işe adadım.
• Çok araştırayım demeden, kararsızlık kara deliklerine düşmeden bebek ve bebek odası eşyalarını online olarak tamamladım. Son bir kaç eksik için de İkea’ya giderek benim için stres kaynağı olan bu işi geçen hafta itibari ile bitirdim. Her şey henüz kurulmadı ama montaj tarihleri, hangi usta gelecek, ne ne gün olacak, ne nereye kurulacak belli en azından.

Bunlara ek sürekli ertelediğim irili ufaklı pek çok şey de yaptım. Yalnız ayın izne çıkmadığım ilk üç haftası gece 11’lere kadar çalışarak 8-9 aylık hamile kendimi biraz yordum. Özellikle bu dönem çok yazı yazmayı hayal ettiğim blogumu da ihmal ettim. Ama artık an itibariyle iznimin ikinci haftası ve iş – yaşam dengesini tutturdum gibi hissediyorum. En son bu Pazar “yatakta yatıp hiç bir şey düşünmeden dizi izlemek” için 5’ten geriye saydım. O da çok iyi geldi. <3

Şimdi geçen 4 haftaya bakınca gerçekten de verimli geçtiğini görebiliyorum. Yanlış anlaşılma olmasın: canımın çalışmayı hiç çekmediği, moodumun düşük olduğu zamanlar da olmadı değil. O maili yazmak istemediğim, değil telefon etmek insan yüzü görecek enerjim olmadığı zamanlar oldu ama inatla saydım 5-4-3-2-1. Bazen önce bir kahve içmem gerekti bazen de bir kaç kere saymam gerekti ama işe yaradı 😀

Kendi Hayatınızda 5 Saniye Kuralına Nereden Başlamak İstersiniz?

5 Saniye Kuralı’nın basitliği ve benim üzerimde işe yaraması sizleri ikna ettiyse asıl soru gelsin. Siz kendi hayatınızda 5 Saniye Kuralına Nereden Başlamak İstersiniz? Kuralın yaratıcısı Mel Robbins gibi sabah kalkış saatinizi ve sabah rutininizi geriye sayarak değiştirmek mi? Sürekli ertelediğiniz bir iş/projeye girişmek mi? Yoksa kocaman bir yapılacaklar listesi çıkarıp taktik yok bam bam bam saldırarak mı? Kural ve kuralı kendi üzerinizde denemek aklınıza yattıysa mutlaka yorum bırakın.

Motivasyon olması için sizleri Mel Robbins’in TED konuşması ile baş başa bırakıyorum: