Nordik Ülkelerinin Herkeslerden Çok İyi Yaptığı 10 Şey

0
shares
Facebook Paylaş
Twitter Paylaş
Google+ Paylaş
LinkedIn Paylaş
Pinterest Paylaş
StumbleUpon Paylaş
+
Bu Nedir?

Nordik ülkeler denince akla buz gibi hava, ileri medeniyet, uzun ve karanlık kışlar, kısa ve bol aydınlık yazlar, refah ve mutluluk anketleri en üst sıraları gibi ortak kavramlar geliyor. Nordik ülkeler grubu Danimarka, Norveç, İzlanda, İsveç ve Finlandiya ülkelerinden oluşuyor. Teknoloji, kişi başı gelir, yaşam süresi beklentisi, mutluluk gibi konularda dünya başı çeken kuzey ülkelerinden öğrenecek çok şey var. Bir süredir türlü kaynaklardan okuyup biriktirdiklerimi sıralama zamanı o zaman. Konumuz: Nordik Ülkelerin Herkeslerden Çok İyi Yaptığı 10 Şey… bir de liste sonunda sürprizim var.. okumada kalın..

1)Gerçekliğinden Şüphe Edilesi Güzellikte Doğa

Hala bizzat gözümle görmediğim için içten içe varlığına emin olamadığım kuzey ışıkları burada. Çılgın atan volkanlar (yüce yürekli Eyjafjallajökull‘a benden çok selam), şelaleler burada. Masallar diyarı ve Noel Baba’nın evin Laponya, burada. Gökyüzünün devasa ve çok yakın gözüktüğü cool Nordik şehirleri burada. Yemyeşil adalar, denizler ve meşhur fiyortlar da burada. Dünya üzerinde ayrı bir gezegen gibi duran İzlanda da burada. E o zaman neyi konuşuyoruz? Bir sonraki maddeye geçelim…

2)Kaliteli ve Sağlıklı Yemekler

Bir ülke ile ciddi düşünmek için öncelikle orada can boğazdan geliyor mu bir bakmak lazım, bana sorarsınız. Nordikler’den seyahat ettiğim İsveç’te ve Danimarka’da tek bir kötü yemek yemedim. Bu kadar kuzeyde oldukları için balık (o da somon ve ton) harici sıfır beklenti ile gitmiştim. Ancak Antalya’dakilerden güzel ve organik domatesler, sebzeler yiyince şaşırdım. Et ve balık konusunda aşmış gitmişler zaten. Bir de insanı gün aşırı tatlı yedirtecek fika alışkanlıkları var…

Benim kişisel tecrübelerimi bir kenara bırakıp, Oxfam International vakfının yaptığı kapsamlı araştırmaya bakalım. Araştırmada (tık tık) 125 ülke değerlendirilmiş. Dünyanın yemek yemek için en iyi ve en kötü ülkeleri sıralaması çıkarılmış. Nordik ülkelerin hepsi “en iyiler” kategorisinde. En öne çıkanlar ise İsveç ve Danimarka. 🙂

hayatımda yediğim en harika balık 🙂

3)Dünyalar Mutlusu Olmaları 

Daha önce Danimarka ve mutluluk felsefesi hygge‘yi detaylıca yazmıştım. Ancak Nordiklerin tek mutlusu Dan dostlarımız değil. Dünyadaki En Mutlu 10 Ülke Raporu’na (rapora ulaşmak için tık tık) göre İsveç, Danimarka, Norveç her daim ilk 7’de. Bir diğer Nordik olan İzlanda ise 9. sırada yer alıyor. Peki bu insanlar o soğukta ve uzun karanlıklarda nasıl mutlu? diyorsanız, ileriki maddeleri okumaya devam edin derim..

4)Ücretsiz ve Aşırı Kaliteli Eğitim Sistemi

İlk üç maddede görece genel ve minnoş konuları ele aldım ancak şu dakikadan itibaren sert ve acımasız gerçekleri çat çat sıralıyorum. Nordiklerde eğitim çoğunlukla ücretsiz veya ücretsize yakın. Misal master programları bile yıllık 300 dolar civarı sembolik sayılabiliecek bir ücretle. Tabii ufak tefek istisnalar vardır.

Asıl vurucu konu ise eğitimin kalitesi. Dünya genelinde eğitimin kalitesini ölçen Pisa anketlerinde Nordik dostlarımız hep üst sıralarda. Birinci sırada ise genelde Finlandiya oluyor. İsveç’te ana okullarında cinsiyet belirten (he/she gibi) zamirlerin kullanımı kaldırılmış. Kız ve erkek çocuklar istedikleri oyuncaklarla oynaması için serbest bırakılmış. Oyuncak bebekleri ile oynayan minik sarı Nordik bebekleri görmek için Stockholm’e bilet alabilirsiniz.

Aşağıda da halkın, ülkesindeki eğitim sistemine güvenini gösteren bir çalışma sonucu var. Bakın ilk 5’te kimler var.. ps: benim gözümde Nordiklere +1 olan Hollanda da burada. 🙂

5)Sıfıra Yakın Yolsuzluk

Acımasız gerçeklerden devam edelim.. Dünyadaki ülkelerin yolsuzluk endekslerini sıralayan bir çalışma var: Transparency International’s corruption index. Burada ilk sırada çıkmak, en az yolsuzluğa sahip olan ülke olmak anlamına geliyor. İlk 7 (yani en az yolsuzluk olan ülkeler) listesini açıklıyorum:

1.Danimarka

2.Finlandiya

3.İsveç

4.Yeni Zelanda

5.Hollanda

6.Norveç

7.İsviçre

6)Kadınların Siyasete Rekor Katılımı

Nordik ülkelerde kadınların siyasete katılım oranı %40 civarında. Dünya nüfusunun yarısının kadın olduğunu düşünürsek, %40 az diyebiliriz. Şahsen ben dedim. Ancak sonrasında öğrendim ki Nordiklerden sonra kadınların siyasete en fazla katıldığı ülke Amerika ve kadınların katılım oranı %25. Yaklaşık 1913 yılından beri kadınlara seçme ve seçilme hakkı veren Nordikler, dünya üzerinde kadınların siyasete rekor katılım gösterdiği tek alan.

7)Seçimlere Katılma ve Yüksek Oy Kullanma Oranları

PEW Araştırma Merkezi’nin yaptığı çalışmada (tık tık)ülkeler oy vermeye uygunluk (18 yaş üstü olma vb) ve seçimlerde oy verme oranlarına göre sıralandı. Aşağıdan çalışmanın özeti tabloyu görebilirsiniz. Yazmama gerek yok ama İsveç, Danimarka, Norveç, İzlanda ve Hollanda (o da Nordiklerin +1’i kadrosundan 🙂 ) ilk sıraları paylaşıyor. Türkiye neden en altta diye endişelemeyin, bir datası eksikmiş, araştırdım öğrendim. 🙂

8)Alternatif ve Temiz Enerjiler

Güneş, rüzgar gibi “yeşil enerjiler” konusunda lider olan ülkeler de kuzeydeki dostlarımızdan. Üstelik dünyadaki konumları gereği uzun kışlar ve karanlık dönemler yaşayan ülkeler bunlar. Danimarka 2035 yılı itibari %100 yeşil enerji kullanacağını ve sıfır fosil yakıt kullanma hedefini duyurmuş. Baya iddialı bir hedef ama tutacaklarına güvenimiz tam. 🙂

9)LGBT Hakları ve Eş Cinsel Evlilik

Nordik ülkelerin tümünde eş cinsel evlilik yasal. Ayrıca LGBT bireyler, herkesle aynı hak ve eşitliklerin tadını çıkarıyorlar. Bu alanda da liderliği yapan ülke Danimarka bebişim. İnanılması güç ama 1989 yılından beri eş cinsel evliliği yasal. Peki Amerika’da tüm ülke genelinde ne zaman yasal oldu? 2015 yılında..!

10)Babaların Doğum İzni Alması

Nordik dostlarımızda bebek sahibi olunca alınan izine “maternity leave” (annelik izni) denmiyor. “Parental leave” (ebeveynlik izni) deniyor. Resmen her yerim ileri medeniyet doldu şu an. 🙂 Neyse efendim, dünya genelinde en uzun ve yardımcı ebeveynlik izinleri de bu soğuk ve güzel ülkeler topluluğundan geliyor.

Bir kaç örnek vereyim. Norveç’te bablalara da doğum izni verilmesi 1993 yılında başlıyor. Günümüzde annelere 47 hafta, babalara ise 14 hafta ücretsiz izin veriliyor! Şu anda çocuk yapasım geldi dostlar.. Finlandiya’da ise annelere verilen ücretsiz izin yaklaşık 40 hafta, babalara ise 7 hafta. İsveç’te ise iki ebeveyne toplam 480 gün izin veriliyor; aranızda kafanıza göre bölüşün deniyor. 🙂

Her şey bu kadar harika, ileri medeniyet örneği, herkesler mutlu, yemekler organik de…

Peki kötü yaptıkları hiç mi bir şey yok?

Tabii ki de var. Bir kaç tane de karanlık taraftan örnek vermek isterim. Çünkü denge ve adalet meraklısı bir terazi burcu olmak bunu gerektirir…

  • Norveç ve İsveç – Silah Üretimi: ülke dışına silah, patlayıcı, bomba üretimi 2000 yılından beri her yıl 2-3 kat büyüyerek artıyor. İsveç, İsrail ve Rusya’dan sonra dünyanın 3. büyük silah üreticisi konumunda! Bu silahlar, patlayıcılar ülke sınırlarında kullanılmadığına göre…

kaynak 1: the guardian 

kaynak 2: business insider 

  • İzlanda – Balina Avcılığı: 1800’lerden beri İzlanda yakınlarında tam 35 bin balinanın katledildiği hesaplanıyor!!! Hani siz elflere inanan doğa insanlarıydınız? Günümüzde gelinen nokta “sadece türleri tehlikeye girenler avlanmasın”. Yok ya! Ben dünya gözü ile balina izlemeye gittim. Bu dev çocuklara zarar veren iyi insan değildir. Ayrıca istatistikler diyor ki; İzlanda’ya gelen her 5 turistten 1’i mutlaka balina izlemeye gidiyormuş. Uzun dönemde balina izleme turlarından kazanılan para da balina avlamaktan gelen paradan fazla. E o zaman?!

kaynak: us.whales.org

Şimdi söz sizde. Nordik modeli yaşama ve dünyanın geri kalanından iyi yaptıkları şeylere ne diyorsunuz? Aklınızda en çok kalan hangisi oldu? Mutlaka yorum bırakın!?

ps: tüm yazılardan haberdar olmak & beni takip etmek için instagram sayfam : zeyneppcans

facebook sayfam: zeynepcansoylucom

Facebook Paylaş
Twitter Paylaş
Google+ Paylaş
LinkedIn Paylaş
Pinterest Paylaş
StumbleUpon Paylaş
+

9 Comments

  1. Melike
    Aralık 3, 2017 / 8:04 pm

    Bir solukta okudum yine. Silah üretimi konusu çok ürkütücüymüş. Eğitim sistemleriyle ilgili ise daha çok detay öğrenmek istiyorum. Bir de konuyla ilgili şunu okumuştum bunu buraya koyayım, senin de ilgini çekeceğini düşünüyorum Zeynepcim: why Scandinavians are so good at speaking English – http://read.bi/2AFTOHL

  2. Mustafa Hoş
    Aralık 4, 2017 / 9:59 pm

    Zaten hayranı olduğum ülkelerdir , bu İskandinavlar.Ülke olarak gidişatımıza bakınca iyice karamsarlaşıyorum.Pek düzelecek gibi değiliz.Çocuklarımın ilerde bu ülkelerden birinde yaşamasını isterim.

  3. Aralık 4, 2017 / 11:39 pm

    Ellerinize saglik guzel ve eglenceli bir o kadar da ogretici bir yazi olmus. Nordik ulkeler ic huzur konusu gayet guzel hallediyorlar fakat bu huzur malesef diger ulkelerin ozellikle ortadogunun acisi uzerine kurulu sadece silah uretimi degil ayrica bankacilikta da bildigim kadariyla iyilir ve dunyadaki kara para haklama isleri daha cok bu ulkelerde donuyor scarface izleyen herkes ne dedigimi anlamistir zaten. Benim en aklimda kalan yer ise tarih derslerinden biliyoruz ki avrupada kadina secme secilme hakki en erken bizde verildi fakat demekki bu hakki tanimak yetmiyor insanlarin akil ve kultur yapisi ortada bir hak olsa bile bunun islenebilirligini olumsuz etkiliyor bizde daha yeni yeni (benim aklima ilk gelen isim tansu ciller) kadinlarimizi siyasette ve yonetimde gorebiliyoruz malesef ve oyle bir durum ki bir kusagin degismesi gerekiyor bu kafa yapisindan siyrilmak icin umudumuz yeni nesilden ?

  4. Öykü
    Aralık 5, 2017 / 2:11 am

    Silah üretimine sinir oldum ben de. Balinalar da sinir bozucu. Sildi diğer maddeleri. Öf canım sıkıldı. İleri medeniyet dediğin nedir ki zaten, içi seni dışı beni… sen bize nordik ülkelerin karanlıklarını anlat Zeynep. Böylece medeniyetsizliğimize daha az üzülür, kendi hygge zımbırtımızı yaparız.

    • zeynepcansoylu
      Yazar
      Aralık 6, 2017 / 6:25 pm

      yani bizim ülkenin tek fenalığı silah üretmek olsaydı keşke… neyse en azından 4 mevsim yaşanıyor 🙂

  5. Hilal
    Aralık 5, 2017 / 5:06 pm

    Kuzey ışıkları gerçekten var ? Ve mutlaka görülmesi gereken bir doğa harikası ?

  6. Aralık 6, 2017 / 7:17 am

    Ben de Stockholm’e gittiğimde en çok yemeklere şaşırmıştım! Allahım nasıl leziz, nasıl sağlıklı, nasıl kaliteli her şey… Peynir ve tereyağ taşımıştım; valla eve market alışverişini İsveç’ten yapmak istiyorum Zeynep! 🙂

    • zeynepcansoylu
      Yazar
      Aralık 6, 2017 / 6:24 pm

      gitmeden biri nordiklerde en harika et, balık, tavuk, sebzeleri yiyeceğimi söylese gerçekten inanmazdım bu arada 🙂

  7. Deniz
    Eylül 20, 2018 / 9:52 am

    Demek ki neymiş? Orta Doğudan uzaklaştıkça her şey yoluna giriyor .)

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bumerang - Yazarkafe