Stoa Felsefesi: Başta Çok Sert, Zamanla Alışıyorsun

0
shares
Facebook Paylaş
Twitter Paylaş
Google+ Paylaş
LinkedIn Paylaş
Pinterest Paylaş
StumbleUpon Paylaş
+
Bu Nedir?

Geçen haftalarda sakin bir Pazar günü en sevdiğim ritüelim olan ted konuşmaları maratonu yaparken Tim Ferriss’in bir konuşmasına denk geldim. Dürüst olayım bu adamı hiç sevmem. Önceden çok satan ve çok ünlü olan”4 Hour Work Week” (Haftada Sadece 4 Saat Çalışın tadındaki) kitabını okumuştum. Böyle iddialı başlığa sahip bu kitabın içeriği, başlıktaki sözü yerine getiremiyordu maalesef. Neyse, iyi ki adama karşı ön yargıma yenilmeyip bu ted konuşmasına iyi ki tıklamışım (tık tık).. Sayesinde”stoa felsefesi” ni, Epictetus, Seneca ve Marcus Aurelius gibi harika insanları ilk defa duyacak ve araştıracaktım. Bir de harika bir motto duyacaktım:

“Hard Choices Easy Life. Easy Choices Hard Life.”

“Zor Seçimler, Kolay Hayat. Kolay Seçimler Zor Hayat.”  

Nedir Stoa Felsefesi? 

MÖ 3. yüzyılda, “Kıbrıslı Zeno” isimli bir doktor ve filozof tarafından kurulan bir felsefe. Asıl işi tıp doktorluğu ve ilaç tarifleri hazırlamak olan Zeno’nun bir gün gemisi batar ve canını zor kurtarır. Batan gemi ile birlikte yazdığı tüm tedavi yöntemleri, ilaç tarifleri, kürler… ne varsa yok olur. Bu büyük kaybına, tüm hayatımı verdiği işlerinin sulara gömülmesine karşı şaşırtıcı derecede sakin kalır. Bu durumu şaka ile karışık kaderim beni tıbbı bırakıp artık filozof olmaya zorluyor diye yorumlar.

Böylece Zeno, eski Yunan’da felsefe öğretmeye ve stoa felsefesini oluşturmaya başlar. “Stoa” kelimesi aslında veranda anlamına geliyor. Felsefe derslerini yaptığı yer veranda olunca, bu düşünce okuluna da “stoa felsefesi” (veranda felsefesi) denmeye başlanmış. Stoa felsefesinin ana öğretileri şöyle:

  • dünya son derece öngörülemez olaylarla doludur
  • dışarıdaki olayları kontrol edemeyiz ve mutluluğumuzu bu olaylara endekslememeliyiz
  • insan olarak hayatımız, bu kaotik dünyada aslında kısacık bir andır
  • güçlü, kontrol sahibi ve sebatlı olmak önemlidir
  • mutsuzluğun ana nedeni: mantık yerine hislerimize ve iç güdülerimize anlık yenilgilerdir
  • bir erdem/ideal için yaşamak en büyük mutluluktur

Felsefe temelde 4 önemli elemente dayanıyor: 1)bilgelik – sürekli öğrenmek, mantığa dayalı düşünmek 2)ölçülülük – aşırı ve duygusal tepkilerden kaçınıp sakin kalmak 3)adalet – her durumda adil davranma gayreti, bize adil davranmayanlara bile 4)cesaret – irili ufaklı farketmez, gereken her durumda cesaret göstermek.

Bir de en önemlisi  karmaşık teoriler üretmek yerine harekete geçip, aksiyon alıp düzeltebileceğimiz işlere odaklanmayı öğretir. Böyle madde madde yazınca biraz fazla akılcı, soğuk ve mesafeli durdu.. Yazının başlığında da uyarmıştım “ilk başta sert geliyor” diye.. Şimdi zamanla seviyorsun kısmına geçmek isterim..

Stoa Felfesesini Sevmek İçin Nedenler & Zaten Çok Sevenler 

Zeno öldükten sonra bu felsefeyi uygulayan, öğreten, yeniden ve günümüze ulaşacak derecede parlatan 3 önemli kişi var. Birincisi Epictetus. Epictetus antik Yunan’da önemli stoacı filozoflardan. Pamukkale olarak bildiğimiz minnoş yerde köle olarak doğan bu yetenekli adam, felsefe yeteneği ve öğretileri sayesinde özgürlüğünü kazanmış. Hatta öğretileri ile dönemin en önemli filozoflarına hocalık etmiş. İkinci önemli kişi Seneca da, Epictetus’un öğrencisi olarak stoa felsefesi ile tanışmış. Seneca, döneminin en zengin adamlarından biriyken başına gelen talihsiz olaylar sonucu stoa felsefesini çalışmakla kalmayıp bire bir deneyimlemiş biri. Sürgüne gönderilmiş, türlü davalarla suçlanmış, zenginiliğini kaybetmiş ancak sakin, mantıklı ve stocı halinden ödün vermemiş biri.

Üçüncü ve muhtemelen en ünlü kişi ise Marcus Aurelius. Kendisi önemli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmesine karşın, bir gün Roma imparatoru olması ihtimaller dışındaymış. Ancak hem daimi stoa felsefesi öğrencisi hem de Roma imparatoru olmayı başarmış. Stoa felsefesi hocaları için “babam olmalarını istediğim değerli öğretmenler” diyormuş. Savaşa gittiğinde bile stoa felsefesi metinlerini yanından ayırmazmış.

Eski Yunan’ı bir kenara bırakıp günümüze dönecek olursak ekonominin babalarından Adam Smith, başta Nelson Mandela olmak üzere sayısız siyasi lider ve iş dünyasından insanlar stoa felsefesinden ilham almışlar ve almaya devam ediyorlar. Aşağıda kurucularının en sevilen sözlerinden örnekler var. Ancak yazıyı buraya kadar okuduysanız ve stoacı düşünme modeline azıcık sempati beslediyseniz, bu işin peşini bırakmayın. Okuyun ve araştırın derim. 🙂

Bir Takım İlham Verici Örnekler

Hata yapmamızın nedeni; hayatın belli kısımlarını göz önüne alıp, büyük resme yani tüm hayata bakamamızdır.  – Seneca

İnsanlar aslında olaylardan rahatsız olmazlar. Olaylara karşı oluşturdukları fikirler onları rahatsız eder. – Epictetus

Harekete geçmemize engel olanlar, hareketimizi geliştirir. Yolumuzda duran şey zamanla yolun kendisi olur. – Marcus Aurelius

Yapmak istediklerimiz için zorlu ve uzun eğitim süreçleri geçirmemiz gerekir. Hazır olmadığımız şeyler için acele etmemeliyiz – Epictetus

Mutlu bir hayat için çok az şeye ihtiyaç var. Bu şeyler de zaten içimizde vardır. – Marcus Aurelius

Stoa felsefesinin günümüzde de sayısız sıkı takipçisi var. Bunun nedeni olarak çok mantıklı bir açıklama okudum şöyle diyor: Bir üniversite profesörünün yazacağı felsefe makalesi ile kıyaslanınca stoa felsefesi çalışmaları çok ama çok basit kalır. Anlayıp anlatması kolay olunca yayılması da kolay olmuş. Bir de türlü “egzersizleri” ile bu felsefe baya baya pratik edilen bir hal alıyor.

Son olarak tüm yazdıklarımı ve daha fazlasını keyifli bir video olarak aşağıdan izleyebilirsiniz:

Şimdi söz sizde – stoa felsefesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Felsefenin dayanağı olan 4 element size mantıklı  geldi mi? Sevdiniz mi? Mutlaka yorum bırakın! ?

Facebook Paylaş
Twitter Paylaş
Google+ Paylaş
LinkedIn Paylaş
Pinterest Paylaş
StumbleUpon Paylaş
+

3 Comments

  1. Neslihan
    Kasım 2, 2018 / 10:11 pm

    Merhaba,
    Tabiki yolum felsefeyle buluşunca ve araştırdıkça sizin yazılarınız gibi değerli kaynakları buluyorum. Kesinlikle dört element merkezimizde olmalı ve en önemlisi ise ahlak.

    Sevgiler

  2. talip
    Nisan 5, 2020 / 1:02 pm

    Merhaba öncelikle yazınızı çok beğendim, acaba stoa ile alakalı kitap önerisinde bulunabilir misiniz?

    • zeynepcansoylu
      Yazar
      Nisan 12, 2020 / 8:11 am

      selamlar – güzel yorum için çok teşekkür ederim.
      şubat ayında şu iki kitabı okudum özellikle ilkini süper öneririm.
      i)gladyatör kararını areneda verir – seneca
      ii)unutma mutlu bir hayat çok az şeye bağlıdır – marcus aurelius
      sevgiler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bumerang - Yazarkafe