MOĞOLİSTAN ŞAMANLARI İLE ŞAMAN AYİNİ

Sibirya – Moğolistan – Çin’i kapsayan, 6000 kmlik, 16 günlük ve bol bol tren ve kara yolculuğu içeren Trans Moğolistan Gezisini İrem’den detaylıca dinledik. (tık tık) Ancak bu ihlam verici gezinin Moğolistan kısmında harika bir Moğolistan Şamanları ile  Şaman Ayini deneyimi vardı. İrem’i dinlerken en çok merak ettiğim, en heyecanlı ve otantik bulduğum kısım bu oldu. İnsanlık tarihi kadar eski olan şamanizm inancı ve uygulamalarının dünyanın farklı yerlerinde (Orta Asya, Güney Amerika – Amazonlar, Hindistan, İzlanda, Alaska, Japonya vb) aynı zamanlarda ve farklı uygulamalar ile çıkması ve benzer ritüelleri içermesi bana hep çok güzel ve insani gelmiştir. Demek ki bir ihtiyaç vardı ki çok farklı yerlerdeki atalarımız bu ritüelleri ve uygulamaları birbirlerinden bağımsız olarak buldular ve insanlığın ortak mirasına güzel bir “bilgelik” bıraktılar.

O nedenle yazının devamını okumaya başlamadan önce aklınızı ve kalbinizi şamanların yüzlerce yıldır birbirlerine aktardıkları bilgeliklerine ve ayinlerde atalarının ruhları ile iletişime geçebildiklerine açıverin lütfen. Ya da ilk başta benim gibi şüpheci yaklaşıp dinledikçe Alice’in tavşan deliğinden atlayıp paralel bir evrene gelmiş hali gibi de hissetmek de serbest. Başlıyoruz. 🙂

MOĞOLİSTAN ŞAMANLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Moğolistanda şamanlık geleneği avcı-toplayıcı insanlara kadar geri giden çok köklü bir uygulama. Şamanlar, genelde altıncı hisleri daha gelişmiş olduğu için kadın oluyor. Şaman olmak için özel bir eğitim yok. Genelde seçilmiş insanlar oluyorlar, kendileri veya çevreleri yeteneklerini farkediyor veya diğer şamanlar onları farkediyor. Mesela burada tanıştığımız bir kadın 35 yaşından sonra farketmiş yeteneğini. Bu arada az sayıda da olsa erkek şamanlar da var.

Üç tür şaman  ve türüne göre yetenekleri ve transa geçmek (esrimek) için farklı uygulamaları var.

• Ak şaman “iyileştirici” özellikle ve transa geçerken çaldığı tümbürü (tefe benzeyen vurmalı çalgı) beşgen oluyor.
• Kara şaman geleceği görebilen ve büyü gibi yetenekleri olan şaman türü. Transa girerken çaldığı tümbürü sekizgen oluyor.
• Kızıl şaman en nadir bulunan ve her türlü yeteneği olan şaman türü, tümbürü onbirgen oluyor.

Ben ak şaman ve kara şamanın seanslarına katıldım. Şaman seansları şöyle oluyor; her seansta tek bir şaman oluyor; katılımcılar çevresinde halka oluşturarak oturuyor ve iki adet çevirmen oluyor. Neden iki adet çevirmen? diye sorarsanız.. Birinci çevirmen Eski Moğolcadan günümüz Moğolcasına çeviriyor. İkinci çevirmen ise Moğolcadan Türkçeye. Sonra öğreniyoruz ki; çok eski dönemlerin ruhları geldiği için, şamanlar ilk zamanlarda ruhların hangi dili konuştuklarını çözememişler. Sonra yavaş yavaş aralarında eski Moğolcayı çözmüşler.

Seanslarda şamanlar atalarının yüzyıllar önce yaşayan ruhlarını kendi bedenlerine çağırıyorlar ve kontrolü tamamen ruhlara bırakıyorlar. Bu ruhlar eski bir şaman, savaşçı, politikacı vb olabiliyor. Şaman o noktada “ulak” görevini görüyor sen aslında ruhla konuşuyorsun.

TRANS “ERİŞME” RİTÜELİ

Atalarının ruhunu bedenlerine çağırmalarına “trans” (erişme) deniyor. Her şamanın trans öncesi kendisine özgü ritüelleri var. Bizim şamanlardan biri vodka içiyordu transtan önce, öbürü kımız içiyordu. Bir de şamanların o ayine özel giydikleri kıyafetler var. Bu kıyafetleri çağırdıkları ruha göre seçiyorlar. Ancak kıyafet dediysem aklınıza kostüm gibi renkli, desenli, estetik birşey gelmesin. Daha çok şamanın bedenine girecek ruhun seçim konusunda şamanı yönlendirdiği şekilde, yırtık kumaşlar, yılan derileri, kuş tüyleri vb içeren daha sade ve spiritüel giysiler. Bir de yüzlerini kapatan püsküllü bir maske oluyor ve şamanların yüzleri tam görülmüyor.

Ayin başlamadan önce “ruh temizliği” yapmamız isteniyor. Bu süreçte kekiğe benzer bir otu yakıp etrafımızda gezdirdik. Havaya üç defa süt attık ve Moğolca söyledikleri bir duayı tekrarladık. Bunları şamanın transı öncesi yapmamızı istedikler. Şaman, kıyafetini giydikten sonra trans ritüeline başlıyor. Yerel dilde dualar okuyarak eline tefini alıyor ve ritmik bir şekilde çalmaya başlıyor. Bir o sırada onun çevresinde yerde oturuyoruz sessizce ve şamanın transa girmesini bekliyoruz.

Ben kendimi diğer inanç sistemlerini öğrenip anlamaya açık bulurum. Çünkü bilimin de herşeyi bilmediği düşünürüm. O nedenle o sırada bu “ruh temizliği” ritüelini komik veya gereksiz bulmadım. Bizim gittiğimiz şaman turistik bir şaman değildi. Sadece kendi akrabalarına o seansları yapan bir şamandı. Özellikle onu tercih ettik. Çünkü Moğolistanın meşhur olmasıyla birlikte şamanlık adı altında çok fazla şaklaban türedi. Bizim gittiklerimiz (ak ve kara şaman) bizden para almadılar ve herkesle tek tek özel konuştular ve tüm ayinler toplamda 8 saat sürdü. Bu bile şamanlığı ne kadar ciddiye aldıklarını gösterdi!

AK ŞAMAN İYİLEŞTİRME AYİNİ

İlk başta şaman dans ederek tefi ile ruhu kendi bedenine çağırıyor. Bu süreç 10-15 dk sürüyor. Genelde gelen ruhların erkek olduğunu ve 100lerce yaşında olduğunu önceden biliyoruz. Biz sessizce izledik. Ruh bedene girince şaman titremeye başlıyor ve bir hareketlenme oluyor. Ruh yerleşince şaman; kumaşlar, türlü objeler ve yastığı olan köşesine oturuyor. Ruh girdikten sonra, seans öncesi incecik sesle konuşan kadın şaman, birden çok yaşlı bir adamın sesiyle konuşmaya başladı. Aşırı kalın ve dede gibiydi sesi. İçimden düşündüm; şaman bir saat böyle rol yapabilir ama sekiz saat bu sesle kaldı! İyice inanmaya başladım.

Kara şaman transa girme (ruhun bedene girmesi) video:

Ak şaman iyileştirici bir seans yapıyor. Transtan sonra kişiye özel seans başlıyor. Çevirmen yardımıyla fiziksel sorun ve hastalıklarımızı, üzüntülerimizi, stresslerimizi, sıkıntılarımızı vb anlattık. Herkesin seansı kendine özeldi. Sıkıntılarına özel dualar okuyur eski Moğolca, başımın üzerinde bazı objeler gezdirdi, ot yaktı ve tef çaldı. Bu arada önceden de anlattığım gibi önce eski Moğolcadan günümüz Moğolcasına oradan da Türkçeye çevrildi.

Ak şaman bana özel bir kolye ucu verdi ve her zaman takacaksın dedi. Seansa katılan herkese kendi problemleri ile ilgili yardımcı olacak minik objeler verdi. Mesela sol parmağıma beni koruyacak metal bir yüzük takmamı önerdi. Bir de kekiğe benzer bir ot verdi; evimin dört köşesinde yakıp enerji temizliği yapmamı söyledi. Beni huzura kavuşturup pozitif enerji vereceğini söyledi.

KARA ŞAMAN AYİNİ

Kara şaman da aynı şekilde transa geçtikten sonra bizlerle çevirmenler aracılığı ile tek tek konuştu. Hatta kara şaman ayini dışarıdan bakılınca birazcık fal seasına benziyordu diyebilirim. J Benimle ilgili mevcut durumda işim, ailem ve  sorunlarımı bildi ve anlattı. Sonra da ileriye dönük tahminlerde bulundu. Geleceğe dair bilgi almak istediğim konularda benden sorular istedi ve o sorularla ilgili yorumlar yaptı. Şamanın hiç müdanası yok maalesef! Aramızda çok kötü haberler verdiği insanlar da oldu; ayrılma ve ölüm haberleri gibi.

Kara şaman ile sohbet video:

Bu arada, şamanın ulaklık yaptığı ruh arada yoruluyor ve “ben biraz gidiyorum” diyor. Ruh ayrıldıktan sonra şaman kendine geldiğinde konuşulanları hatırlamıyor ve baya darmadağın ve yorgun halde oluyor. Biraz süre geçtikten sonra yeniden ritüele başlayıp ruhu vücuduna çağırıyor.

Biz uzak bir yere video çekmek için kamera açıp koymuştuk. Seans sırasında şaman kameraya kızdı “orda biz göz var onu kapatın.” dedi ve “tek göz, uğursuzluk getirir!” diye ekledi. Ben kendimi bir film içerisinde gibi hissettim. Trans Moğolistan seyahat deneyimimin en harika tecrübesi şaman ayinleri oldu.

Aramızda bu tarz şeylere şüpheyle yaklaşan insanlar olmaşına karşın ertesi gün grup halinde kendimize gelemedik.